Czy obowiązuje okres wypowiedzenia przy przejściu na emeryturę?

Przejście na emeryturę nie oznacza automatycznego rozwiązania umowy o pracę. Aby skutecznie zakończyć zatrudnienie, konieczne jest złożenie wypowiedzenia lub zawarcie porozumienia stron – w zależności od wybranej formy. Co ważne, okres wypowiedzenia przy przejściu na emeryturę obowiązuje na takich samych zasadach, jak przy każdym innym wypowiedzeniu, chyba że strony uzgodnią inaczej. Poniżej wyjaśniamy, kiedy i jak emeryt może rozwiązać stosunek pracy, jakie obowiązują terminy, oraz co się zmienia przy ponownym zatrudnieniu po przejściu na emeryturę.

Przejście na emeryturę a rozwiązanie umowy o pracę – podstawowe zasady

Osiągnięcie wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) nie kończy automatycznie stosunku pracy. Jeśli pracownik chce odejść na emeryturę, musi samodzielnie zainicjować rozwiązanie umowy.

Do wyboru są dwie formy:

• wypowiedzenie umowy o pracę – z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia,
• rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron – bez konieczności zachowania okresu wypowiedzenia (chyba że strony tak postanowią).

W obu przypadkach przejście na emeryturę to tylko kontekst, a nie przyczyna rozwiązania umowy. Dlatego obowiązują ogólne zasady wynikające z Kodeksu pracy.

Czy obowiązuje okres wypowiedzenia przy przejściu na emeryturę?

Tak – jeśli pracownik sam wypowiada umowę o pracę w związku z przejściem na emeryturę, obowiązuje go taki sam okres wypowiedzenia, jak każdego innego pracownika. Przykładowo:

• 2 tygodnie – jeśli staż u danego pracodawcy wynosi mniej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc – jeśli staż wynosi co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące – jeśli staż wynosi co najmniej 3 lata.

Długość wypowiedzenia zależy wyłącznie od stażu zakładowego, a nie od wieku czy faktu przejścia na emeryturę.

Zatem odpowiedź na pytanie „czy obowiązuje okres wypowiedzenia przy przejściu na emeryturę?” brzmi: tak, obowiązuje, jeśli umowa rozwiązywana jest w drodze wypowiedzenia.

Kiedy złożyć wypowiedzenie w związku z przejściem na emeryturę?

Jeśli planujesz przejście na emeryturę, kluczowy jest moment złożenia wypowiedzenia – musi być ono tak zaplanowane, by zakończenie umowy nastąpiło przed lub równocześnie z dniem, od którego chcesz pobierać świadczenie z ZUS.

ZUS wypłaca emeryturę tylko osobom, które:

• nabyły uprawnienia do świadczenia (wiek + odpowiedni staż),
• nie są już zatrudnione – czyli ich stosunek pracy został rozwiązany.

Zatem wypowiedzenie trzeba złożyć z odpowiednim wyprzedzeniem. Przykład:

Jeśli masz 3-miesięczny okres wypowiedzenia i chcesz otrzymać emeryturę od stycznia, wypowiedzenie musisz złożyć najpóźniej 30 września.

Alternatywą jest porozumienie stron, które umożliwia ustalenie dowolnej daty rozwiązania umowy – nawet z dnia na dzień.

Pracujący emeryt a okres wypowiedzenia – co się zmienia po ponownym zatrudnieniu?

Po uzyskaniu emerytury wiele osób decyduje się na ponowne zatrudnienie – czasem u tego samego pracodawcy. W takim przypadku nie obowiązują już przepisy o ochronie przedemerytalnej.

Jaki okres wypowiedzenia dla emeryta powtórnie zatrudnionego obowiązuje? Wszystko zależy od nowego stażu pracy:

• Jeśli pracownik-emeryt został zatrudniony ponownie i pracuje np. 4 miesiące – przysługuje mu 2-tygodniowy okres wypowiedzenia.
• Jeśli pracuje powyżej 6 miesięcy – ma prawo do 1-miesięcznego wypowiedzenia itd.

Nie liczy się poprzedni okres zatrudnienia – liczy się nowy stosunek pracy, zawarty już po przejściu na emeryturę.

Czy pracodawca może rozwiązać umowę z emerytem bez wypowiedzenia?

Tylko w sytuacjach wyjątkowych, np.:

• gdy emeryt naruszy rażąco obowiązki pracownicze (art. 52 K.p.),
• gdy występują przesłanki z art. 53 K.p. (długotrwała niezdolność do pracy).

W innych przypadkach konieczne jest zachowanie okresu wypowiedzenia lub porozumienie stron.

Warto pamiętać, że emeryt nie jest objęty ochroną przedemerytalną (bo już przeszedł na emeryturę), ale nadal podlega ogólnym przepisom Kodeksu pracy, w tym zakazowi dyskryminacji.

Ulga dla pracujących emerytów a rozwiązanie umowy

Od 2022 roku obowiązuje tzw. ulga dla pracujących seniorów, czyli zwolnienie z PIT osób, które:

• osiągnęły wiek emerytalny,
• nie pobierają świadczenia emerytalnego,
• kontynuują zatrudnienie.

Jeśli pracownik zdecyduje się rozwiązać umowę i złożyć wniosek o emeryturę, ulga ta przestaje obowiązywać, a dochód z odprawy i ostatniego wynagrodzenia podlega opodatkowaniu jak każda inna płaca.

Zatem dla niektórych osób korzystniejsze finansowo może być pozostanie w pracy przez kilka miesięcy po nabyciu prawa do emerytury, by skorzystać z ulgi.

Rozwiązanie umowy przy przejściu na emeryturę – wypowiedzenie czy porozumienie?

Wielu pracowników decyduje się na porozumienie stron – szczególnie gdy zależy im na szybkim rozwiązaniu umowy bez czekania na koniec okresu wypowiedzenia. Ten tryb jest elastyczny i:

• nie wymaga uzasadnienia,
• pozwala samodzielnie ustalić datę rozwiązania,
• nie wymaga udziału związków zawodowych.

Wady? Pracownik nie ma prawa odwołać się do sądu, jeśli decyzja była pochopna. Dlatego warto dobrze rozważyć wybór trybu rozwiązania umowy.

Jeśli natomiast zachodzi spór lub nie ma zgody stron – wtedy wypowiedzenie z zachowaniem odpowiedniego okresu wypowiedzenia pozostaje jedyną drogą.

Odprawa emerytalna – tylko po rozwiązaniu umowy

Warto przypomnieć, że prawo do odprawy emerytalnej przysługuje wyłącznie wtedy, gdy stosunek pracy został rozwiązany w związku z przejściem na emeryturę (art. 92¹ K.p.).

Warunki nabycia prawa do odprawy:

• rozwiązanie umowy o pracę (z inicjatywy pracownika lub pracodawcy),
• nabycie prawa do emerytury,
• powiązanie między tymi zdarzeniami (związek czasowy lub przyczynowy).

Wysokość odprawy emerytalnej to co najmniej jednomiesięczne wynagrodzenie, chyba że układ zbiorowy przewiduje więcej.

Ponowne zatrudnienie po odejściu na emeryturę nie uprawnia do kolejnej odprawy z tego samego tytułu – można ją otrzymać tylko raz, w ramach konkretnego stosunku pracy.

Przejście na emeryturę z zachowaniem prawa i planowania

Decyzja o przejściu na emeryturę wiąże się z formalnościami, które trzeba zaplanować z wyprzedzeniem. Okres wypowiedzenia obowiązuje również przy przejściu na emeryturę, chyba że strony postanowią inaczej w drodze porozumienia. Dla pracownika ważne jest nie tylko ustalenie właściwego terminu zakończenia pracy, ale także złożenie odpowiednich dokumentów w ZUS i u pracodawcy.

Jeśli planujesz zakończyć karierę zawodową, warto:

• przemyśleć wybór trybu rozwiązania umowy (wypowiedzenie czy porozumienie),
• uwzględnić długość okresu wypowiedzenia zgodnie ze stażem,
• zadbać o formalności związane z odprawą, świadectwem pracy i dokumentami do ZUS.

Dobrze zaplanowane przejście na emeryturę minimalizuje ryzyko utraty świadczeń i pozwala w pełni skorzystać z przysługujących uprawnień.